Turismo

PEDRO ‘NIKI’ TROMP: E hòmber ku a pone turismo di Boneiru riba mapa

Tromp (l) mirá aki den kompania di Betico Croes i (man drechi) Minguel Pourier. Foto: Famia Tromp.
Niki Tromp (man drechi), mirá aki hasiendo wega ku Betico Croes (mei mei) i Miguel Pourier. Potrèt: Famia Tromp.

Skibí pa Hubert Linkels

Editá i tradusí pa Harald Linkels

E interes di turista pa bini Boneiru den añanan sesenta di siglo pasá, tabata ainda minimal. Den e tempu ei, Toon Abraham tabata enkargá ku e ofisina di turismo. Abraham en general tabata sinta skondí den su ofisina, situá na loke den e époka ei tabata konosí komo Oranjeplein. Mayoria di e trabou ku e tabata hasi, tabata tin di haber ku loke tabata yama Welvaartszorg, òf na papiamentu, kuido di prosperidat.

Na desèmber di aña 1970, e polítiko Rudi Ellis a tuma e responsabilidat over di su swa Toon. Na e momentu ei tambe, a kambia nòmber di Bureau Welvaartszorg, pa Toeristenbureau. Abraham mes a disidí di persiguí otro interes. E tabata studiando lei na Kòrsou. Despues di a kaba su estudio, ela habri porta di su propio ofisina di abogado.

E echo ku Ellis a tuma enkargo di turismo, no tabata ke mèn ku turismo diripiente a kuminsá krese na e isla, ku e tempu ei tabata parse ainda manera ‘na soño’. Un trabou na ofisina di turismo tabata atraktivo pa hopi hende. Na momento dado, tabata tin kasi mesun tantu empleado den e ofisina, ku turista kanando pafó den Kaya Grandi, e tempu ei konosí ainda komo Breedestraat. Entre otro tabata trahando einan Aubrey Sealy, Wichi de Palm, Herbert Domacassé i Dufi Martijn.

Aeropuerto di Boneiru den e tempu ei tabata hopi chikitu ainda, pero no tabata tin hopi turista bishitando e isla ainda tampoko. Potrèt Fuhikibo.

E trabou riba su mes tabata di gran importansia, pasombra Hotel Bonaire tabata tin 128 kama- hopi biaha blo bashí-, Flamingo Beach Club tabata tin 42 kama, Debonair (ku despues a bira Captain Don’s) tambe tabata tin 40 kama i hotel Rochaline tabata tin un total di 12 kama. Banda di esei, tabata tin 5 penshon na Boneiru, ku huntu tabata tin 58 kama mas. Tòg, manera e tabata parse alomenos mirando djafó, e empleadonan no tabata tin dje tantu trabou ainda.

Aunke e komienso tabata difísil, poko poko pero sigur turismo a kuminsá konvertí su mes den un di e pilánan ekonómiko di Boneiru. Mashá otro alternativa no tabata tin tampoko, banda di por ehèmpel e fábrika di paña Cambes i Salt Company. Pa un parti sigur, e komienso di e desaroyo den turismo tabata danki na Rudi Ellis su trabou. Pero e kontribushon mas grandi a bin for di otro hende: E Rubiano Pedro Nicolas Tromp, mihó konosí komo ‘Niki’ Tromp.

Ofisina di turismo tabata situá e tempu ei na Plaza Reina Wilhelmina, kaminda ku despues a pone e kápsula di tempu. Despue a basha e edifisio aki abou. Potrèt: Fuhikibo

Marvel

Tromp na promé instante no a bin Boneiru pa traha. Ela bin pasombra ela siña konosé un mucha muhé di Nord di Saliña den persona di Marvel Muller. Tabata un amor na promé bista, i pronto Niki a kasa ku Marvel. Awor ku Niki tabata kasá ku un Boneriana, e tabata tin tur motibu pa establesé su mes na Boneiru. Tromp den promé instante no a kuminsá traha den turismo. Ela traha basta tempu den benta di seguro, i despues ela traha un tempu na e servisio di LVV, promé ku ela pasa pa ofisina di turismo.

Niki Tromp ku Marvel Tromp-Muller. Nan no tabata solamente kasá, pero tambe sosio den nan mes negoshi, manera e agensia di prensa Multro. Potrèt: Famia Tromp.

Unabes trahando na ofisina di turismo, durante kada bishita na eksterior, Niki Tromp tabata purba konvensé ken ku e tabata topa pa bin pasa fakansi na Boneiru. Tambe, ela traha duru pa konvertí Regata den un evento grandi i di importansia pa e isla. Kada aña, for di luna di febrüari, Tromp tabata bishitá e otro islanan di Antias i Venezuela, pa purba interesá hende pa partisipá den e pustamentu di barku di bela. Kada aña, pa 3 dia largu, e isla tabata den ambiente total di Regata. Tromp tabata tin un talento enorme pa organisá e evento di un tal manera, ku ningun otro Regata den región, -ni esun di Kòrsou- por a para banda di esun di Boneiru. Esaki pa un isla, ku na hopi isla ruman, tabata wòrdu mirá komo ‘laf’ i ‘ketu’.

Binti aña largu Niki Tromp a traha pa engrandesé ámbos turismo i Regata di Boneiru. Den e époka ei, tabata tin hopi interes pa Boneiru na Venezuela. Tromp tabata sa di organisá e kosnan di tal forma, ku un barku di guera benesolano tabata bin Boneiru spesialmente pa baha partisipante i esnan ku tabata bin disfrutá di e ambiente di Regata, te na waf di Playa. Den añanan ku a sigui, Niki Tromp a pidi ayudo tambe di Henri Toré pa sigui engrandesé e festival rondó di Regata, entre otro ku muzik, baile i diferente stènt den sentro di suidat.

Pero esei no tabata tur kos. Niki Tromp a introdusí tambe un enkuentro anual di tur representante di Boneiru su turismo den eksterior, ku tabata dura 3 dia largu. Den e tres dianan ei, Tromp tabata asigurá su mes, te den e detayenan di mas chikí, ku tur representante a kumpli kabalmente ku su espektativanan pa loke tabata nan trabou. Asina e turismo, entre 1980 i 1990, a krese ku no ménos ku 68,7%. Un kresementu basta formal.

Booi

E enkuentronan anual ku representante di Boneiru den eksterior a bira ménos, ora Niki Tromp despues di su trabou pa mas ku 20 aña, a keda práktikamente poné riba non-aktif dor di diputado di turismo dje tempu ei, Ramonsito Booi. A pesar di e milager ku Niki Tromp i su tim tabata logra ku un prospuesto hopi chikitu, Booi a disidí ku e promoshon turistiko di Boneiru tabata meresé un kara ‘mas profeshonal’.

Dia 16 di yüli 1991, na ofisina di notario Alfred Knuf a pasa akte pa lanta ‘Tourism Corporation Bonaire’ (TCB). Banda di e presidente di hunta di komisario den persona di Ramonsito Booi mes, tabata tei presente su aliadonan Humphry Wout, Elsie Pourier, Evert Piar, Morey Ruza i Hugo Gerharts. Gerharts tabata un amigo personal di Niki Tromp. Nan dos a traha huntu pa hopi aña pa logra atraé mas turista for di Merka i Europa. Tòg Gerharts no a sali na defensa di Tromp, na momentu ku por a nota ku Booi tabata tin intenshon di skuif Niki Tromp un banda. E empleadonan di e ofisina di turismo, te na e momentonan ei, no tabata tin ningun idea ainda kiko tabata kologando riba nan kabes. Ni pa loke tabata trata e privatisashon, ni pa loke loke esei lo tabata ke men pa nan futuro den ofisina di turismo.

Niki na entrada di e lugá di stashoná auto na aeropuerto nobo di Boneiru, masomenos den fin di añanan 1970. Potrèt: Famia Tròmp.

Booi a pone su mes riba e punto, ku direktor di e organisashon nobo, lo mester ta un hende ku un diploma di minimal HBO. Ku esaki, outomátikamente, a kita Tromp for di riba kaminda. Tras di kòrtina mientrastantu, a asta reklutá kaba un direktor nobo den persona di e hulandes Peter van der Veen, ku tabata biba na Kòrsou. E mester a bin guía e proseso di privatisashon na Boneiru. Mala lenga tabata bisa ku Booi kier a hala Tromp un banda, pasombra e no tabata mashá amante di UPB.

E kompania di konsùltent hulandes Berenschot a prepará e proseso di privatisashon. E kompania ingles Horwath & Horwath, despues a konfirmá ku e plan tabata bon pa Boneiru su turismo, i asina e privatisashon a bira un echo. E nòmber di Toeristenbureau a kambia pa ‘Tourism Corporation Bonaire’ òf TCB. Danki dios no a retirá e empleadonan di e ofisina di turismo. Nan a haña oportunidat pa sigui traha den otro departamentu di gobièrnu, pero no por a keda den e organisashon privatisá. Ekespshon tabata Tromp mes, kua wòrdu ofresé awor e posishon di ‘direktor interino’. Algu ku por a konsiderá komo un humiyashon pa un hòmber ku su eksperensia i su reputashon.

Den prensa internashonal, pa medio di avisonan grandi, a start e proseso di rekluatashon di un direktor nobo pa TCB, i alabes pa un hende enkargá ku desaroyo di e produkto.

Di parti di e partidonan polítiko, ni esnan den oposishon, no por a skucha mashá krítika riba hinter e proseso. Ta solamente partido Paboso, liderá pa Norwin ‘Nòchi’ Willem, a protestá kontra di e forma di proseder. Paboso entre otro a kondená e manera ku a atendé ku e trahadónan di Ofisina di Turismo, i spesialmente ku Niki Tromp. Segun Willem tabata bisa, den hinter e proseso, a pèrdè e ‘aspekto humano’ for di bista.  

Dor di e bululú rondó di e proseso di transishon, Van der Veen a saka su konklushon i a entregá su retiro. Esaki, lastimamente, no a benefisia Tromp mashá.

Morto

Pedro Nicolas Tromp, ehersiendo su trabou pa promoshon di Boneiru, na ougùstùs 1992 a muri na kaminda pa kapital benesolano Caracas, ora e tabata spera su buelo di konekshon na Kòrsou. Na Caracas e lo a hasi su kampaña di di kustumber, pa Regata di Boneiru.

E hòmber, ku a traha asina duru pa turismo di Boneiru, i ku tabata asina stimá pa asina tantu hende, a sak den otro i a muri drumí na suela di aeropuerto di Kòrsou, sin niun di su sernan kerí na su banda. E notisia di e morto inesperá i repetino di Niki Tromp, a kai manera un bòm na Boneiru i a kousa un tristesa grandi serka hopi hende.

Deel dit artikel
Rocargo
Rocargo
Rocargo
Rocargo